اَلْجَدْلُ [el-cedl] (cîm’in fethi ve dâl’ın sükûnuyla) Örgüyü muhkem eylemek ma’nâsınadır ki muhkem bükmek olacaktır; yukâlu: جَدَلَ الْحَبْلَ جَدْلًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي وَالْأَوَّلِ إِذَا أَحْكَمَ فَتْلَهُ Ve جَدْلٌ [cedl] Kazık gibi kavî ve şedîd olan zekere ıtlâk olunur. Ve ellerin ve ayakların ve sâ’ir a’zânın metîn ve muhkem olan uzun kemiklerine ıtlâk olunur. Ve bedende şol kemiğe denir ki kütük gibi yoğun ve muhkem olup ve ona sâ’ir kemikler karışmayıp başkaca ola, omaca kemiği gibi, bunlarda kesr ile de câ’izdir; cem’i أَجْدَالٌ [ecdâl] gelir ve جُدُولٌ [cudûl] gelir. Ve جَدْلٌ [cedl] Masdar olur, âhû ve sâ’ir hayvân yavruları kuvvetlenip anası arkasına uyup gider olmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَدَلَ وَلَدُ الظَّبْيَةِ وَغَيْرِهَا جَدْلًا إِذَا قَوِيَ وَتَبِعَ أُمَّهُ Ve sünbüle özlenmek ma’nâsınadır; yukâlu: جَدَلَ الْحَبُّ فِي السُّنْبُلِ إِذَا وَقَعَ Ve bir adamı yere yıkmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَدَلَهُ إِذَا صَرَعَهُ عَلَى الْجَدَالَةِ Ve جَدْلٌ [cedl] Kabr ve mezâra ıtlâk olunur.

اَلْجَدِلُ [el-cedil] (كَتِفٌ [ketif] vezninde) ve اَلْجِدْلُ [el-cidl] (عِدْلٌ [‘idl] vezninde) جُدُولٌ [cudûl]dan vasftır, pek ve saht olan şey’e denir; yukâlu: شَيْءٌ جَدِلٌ وَجِدْلٌ أَيْ صُلْبٌ Ve جَدِلٌ [cedil] (كَتِفٌ [ketif] vezninde) Pek münâzi’ ve mücâdil adama denir.

Kıvırma, burma.

اَلْجَدِيلُ [el-cedîl] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) Tasmadan örülmüş yulara denir. Ve deve boynuna geçirdikleri ipe denir ki tasmadan yâhûd kıldan örülmüş ola. Ve nisvân-ı 'Arabın وِشَاحٌ [vişâh] ta’bîr ettikleri zînete denir ki gerdanlarına hamâ’il-vârî takınırlar; cem’i جُدُلٌ [cudul] gelir, كُتُبٌ [kutub] vezninde. Ve جَدِيلٌ [Cedîl] Nu’mân b. Munzir’in bir buğurunun ismidir.

iz. ar. Bahiste kavga etme, niza‘, münâzaa, علم جدل ilm-i cedel = mantıka tatbîkan mübâhase ve muâraza ilmi. ilm-i âdâbü’l-bahs.

(ipi) germek, (saçı) örmek, germek, örmek, bükmek, sarmak, burmak, burkmak, helezoni döndürmek, kıvrımlar meydana getirmek, dokumak, dokuyarak birbirine birleştirmek, birbirine karıştırmak.

Örmek. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; germek, bükmek, sarmak, burmak, burkmak, helezoni döndürmek, kıvrımlar meydana getirmek, dokumak, dokuyarak birbirine birleştirmek, birbirine karıştırmak.

(a. i.) : 1) sert münâkaşa, tartışma. 2) kavga, İlm-i hitaf ü cedel : mantık yoliyle münâkaşa ilmi.

Tartışma. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; polemik, cedel, diyalektik, eytişim, münazara ilmi, fikirlerin tenkitli tahlili, mantığın esasları, ihtilaf.

اَلْجَدَلُ [el-cedel] (fethateynle) ‘An-iktidâr şiddetle nizâ’ ve husûmet eder olmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَدَلَ الرَّجُلُ جَدْلًا إِذَا اشْتَدَّتْ خُصُومَتُهُ وَقَدَرَ عَلَيْهَا Ve bu ihkâm-ı fetl ma’nâsından me’hûzdur.