(a. i. kacter’den. c. : takdîrât) : 1) beğenme, değer biçme, değer verme; verilme. 2) [değerini, ehemmiyetini, lüzumunu] anlama. 3) ezelde Allah’ın olmasını istediği şeyler, (bkz : kader). Alâ-kil-et-takdîreyn : her iki surette, [-de hâli son takı olarak kullanıldığı zaman : vakit, vaziyet, şart" anlatır : o takdirde = o halde; geldiği takdirde = gelirse. gibi]

iz. ar. cm. takdîrât [قدر kader’den ms. tef‘îl] 1. Kader, hükm-i ezelî, cenâb-ı hakk’ın her şey hakkındaki karar-ı ezelîsi: takdîr-i hüdâ kuvve-i bazu ile dönmez; tedbîr daima takdîre muvâfık gelmez. 2. Kıymet biçme, bahâ tayin etme: kitabı, kitabın kıymetini sahaflar takdîr edebilir. 3. Bir adamın kadr ü hünerini anlayıp itirâf etme, kadr-şinâslık: mahviyet içinde yaşayan erbâb-ı kemâli takdîr büyük bir meziyettir. 4. Beğenme, tahsîn etme: bir adamın hizmeti takdîr olunmazsa gayretine halel gelir. 5. Farz, ihtimâl, itibâr, sûret-i hâl: o takdîrde; bi’l-farz ve’t-takdîr; bunu yaptığı takdîrde ben de mukâbele ederim; على كلى التقديرين alâ kileyi’ttakdîreyn = her iki takdîre göre. 6. d. 1. İbârede bir lafz veya hâlin zihnen tasavvuru: bu bir suâl-i mukadderin cevabıdır. 2. Zâhirde olmayan bir i‘râb ve sâirenin mahallen farz olunması: bir lafzı veya i‘râbını takdîr etmek.

اَلتَّقْدِيرِ [et-takdîr] (تَفْعِيلٌ [tef’îl] vezninde) Hazret-i Hak celle ve ‘alâ ezelden ebede kadar halk ve îcâd eyleyeceği mevcûdât ve kâ’inâtı kable’l-îkâ’ levh-i mahfûzda olacağı üzere resm eylemek ma’nâsınadır, niteki kazâ’ o umûr-ı mersûmeyi evkâtı hulûlünde infâz ve îkâ’ eylemekten 'ibârettir; yukâlu: قَدَّرَ اللهُ عَلَيْهِ وَلَهُ تَقْدِيرًا ثُمَّ قَضَى عَلَى تَقْدِيرِهِ Ve tazyîk eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: قَدَّرَ عَلَيْهِ إِذَا ضَيَّقَ عَلَيْهِ Ve bir nesneyi tertîb ve tesviye zımnında i’mâl-i fikr ü endîşe ile oranlamak ve ta’yîn-i mikdâr eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: قَدَّرَ الْأَمْرَ إِذَا رَوَّى فِي تَسْوِيَتِهِ Ve bir adamı Kaderiyye tâ’ifesinden kılmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَدَّرَ فُلاَنًا إِذَا جَعَلَهُ قَدَرِيًّا

vn. 1. A fixing beforehand a quantity (قدر); prearrangement. 2. An estimating; estimate. 3. An appreciating a value; appreciation. 4. A taking for granted. Hence, 5. s. Supposition; hypothesis; a sup-posed case. 6. God’s preordaining. Hence, 7. s. (pl. تقادیر) A providential fore-ordination. 8. A making, deeming, pronouncing to be an upholder of the doctrine of absolute free-will with denial of fore-ordination.

(تَ) [ ع. ]
۱- (مص م.) اندازه گرفتن.
۲- (اِ.) فرمان خدا، سرنوشت.
۳- (مص ل.) ارج نهادن.