اَلتُّرْبُ [et-turb] ve اَلتُّرَابُ [et-turâb] ve اَلتُّرْبَةُ [et-turbet] (tâ’ların zammıyla) ve اَلتَّرْبَاءُ [et-terbâ’] (صَحْرَاءُ [sahrâ’] vezninde) ve اَلتُّرَبَاءُ [et-turebâ’] (نُفَسَاءُ [nufesâ’] vezninde) ve اَلتَّيْرَبُ [et-teyreb] (صَيْقَلٌ [saykal] vezninde) ve اَلتَّيْرَابُ [et-teyrâb] (elif ziyâdesiyle) ve اَلتَّوْرَبُ [et-tevreb] (جَوْهَرٌ [cevher] vezninde) ve اَلتَّوْرَابُ [et-tevrâb] (elif ziyadesiyle) ve اَلتِّرْيَبُ [et-tiryeb] (عِثْيَرٌ [‘isyer] vezninde) ve اَلتَّرِيبُ [et-terîb] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) Toprağa denir hâk ma’nâsına. Ve تُرَابٌ [turâb]ın cem’i أَتْرِبَةٌ [etribet] gelir أَشْرِبَةٌ [eşribet] vezninde ve تِرْبَانٌ [tirbân] gelir tâ’nın kesriyle. Ve sâ’ir lügât-ı mezkûrenin cem’leri mesmû’ değildir.

s. A trick, deceit.

Tozlanmak.

اَلتِّرْبُ [et-tirb] (tâ’nın kesriyle) Yaşdaşa denir, لِدَةٌ [lidet] ve hem-zâd ma’nâsına; yukâlu: هَذَا تِرْبُهُ أَيْ لِدَتُهُ Ve sinne temâsül ve tesâvî cihetinden 'azm-ı sadra teşbîh olunmuştur yâhûd türâba vukû’da bi’l-ma’iyye olmak münâsebetine mebnîdir. Ve ekserî mü’enneste isti’mâl olunur; tekûlu: هُوَ تِرْبِي وَهِيَ تِرْبِي أَيْ لِدَتِي

اَلتَّرَبُ [et-tereb] (fethateynle) Bir mekân pek topraklı olmak ma’nâsınadır; yukâlu: تَرِبَ الْمَكَانُ تَرَبًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ اِذَا كَثُرَ تُرَابُهُ Ve bir kimsenin eline toprak girmek ma’nâsınadır ki fi’l-hakîka eli toprağa bulanıp topraklı olmaktan 'ibâret yâhûd emelinden hâ’ib ve nevmîd olmaktan kinâyettir; yukâlu: تَرِبَ الرَّجُلُ اِذَا صَارَ فِي يَدِهِ التُّرَابُ Ve toprağa yapışmak ma’nâsınadır; bu dahi gerek hakîkî olsun ve gerek şiddet-i fakr u meskenetten toprağa muttasıl olup onun üzerinde yatıp oturmaktan kinâye olsun; yukâlu: تَرِبَ الرَّجُلُ اِذَا لَزِقَ بِالتُّرَابِ Kezâlik تَرِبَ الشَّيْءُ derler, bir nesne toprağa bulanıp topraklı hâk-âlûd olsa. Ve تَرِبٌ [terib] ve مَتْرَبٌ [metreb] (مَقْعَدٌ [mak’ad] vezninde) Ümîd ve emelden hâ’ib ve hâsir olmak ma’nâsına isti’mâl olunur; yukâlu: تَرِبَ الرَّجُلُ تَرِبًا وَمَتْرَبًا اِذَا خَسِرَ Ve fakîr ve bî-nevâ olmak ma’nâsına isti’mâl olunur; yukâlu: تَرِبَ الرَّجُلُ اِذَا افْتَقَرَ Ve “Filân kimse aslâ hayr u menfa’at görmeyip dâ’imâ hâ’ib ve hâsir olsun” diye bed-du’â makâmında تَرِبَتْ يَدَاهُ derler, لاَ أَصَابَ خَيْرًا ma’nâsına. Nihâye’de mersûmdur ki işbu تَرِبَتْ يَدَاهُ kavlini 'Arablar, îrâd edip lâkin onunla du’â-yı hakîkî murâd eylemeyip hemân lafzı üzere icrâ ederler, niteki قَاتَلَهُ اللهُ dahi bu minvâl üzeredir ve ba’zen hass ve tahrîd mevki’inde îrâd ederler.

Toprak.

Toprak ile örtmek, topraklamak, tozlamak, toprakla örtmek.

Akran, yaşıt. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; yaşdaş, yaştaş, emsal, aynı zamanda yaşamış olan, çağdaş, eşzamanlı, aynı yaşta.

Tozlu. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; toprağı çok.

اَلتَّرَبُ [et-tereb] (fethateynle) Bir mekân pek topraklı olmak ma’nâsınadır; yukâlu: تَرِبَ الْمَكَانُ تَرَبًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ اِذَا كَثُرَ تُرَابُهُ Ve bir kimsenin eline toprak girmek ma’nâsınadır ki fi’l-hakîka eli toprağa bulanıp topraklı olmaktan 'ibâret yâhûd emelinden hâ’ib ve nevmîd olmaktan kinâyettir; yukâlu: تَرِبَ الرَّجُلُ اِذَا صَارَ فِي يَدِهِ التُّرَابُ Ve toprağa yapışmak ma’nâsınadır; bu dahi gerek hakîkî olsun ve gerek şiddet-i fakr u meskenetten toprağa muttasıl olup onun üzerinde yatıp oturmaktan kinâye olsun; yukâlu: تَرِبَ الرَّجُلُ اِذَا لَزِقَ بِالتُّرَابِ Kezâlik تَرِبَ الشَّيْءُ derler, bir nesne toprağa bulanıp topraklı hâk-âlûd olsa. Ve تَرِبٌ [terib] ve مَتْرَبٌ [metreb] (مَقْعَدٌ [mak’ad] vezninde) Ümîd ve emelden hâ’ib ve hâsir olmak ma’nâsına isti’mâl olunur; yukâlu: تَرِبَ الرَّجُلُ تَرِبًا وَمَتْرَبًا اِذَا خَسِرَ Ve fakîr ve bî-nevâ olmak ma’nâsına isti’mâl olunur; yukâlu: تَرِبَ الرَّجُلُ اِذَا افْتَقَرَ Ve “Filân kimse aslâ hayr u menfa’at görmeyip dâ’imâ hâ’ib ve hâsir olsun” diye bed-du’â makâmında تَرِبَتْ يَدَاهُ derler, لاَ أَصَابَ خَيْرًا ma’nâsına. Nihâye’de mersûmdur ki işbu تَرِبَتْ يَدَاهُ kavlini 'Arablar, îrâd edip lâkin onunla du’â-yı hakîkî murâd eylemeyip hemân lafzı üzere icrâ ederler, niteki قَاتَلَهُ اللهُ dahi bu minvâl üzeredir ve ba’zen hass ve tahrîd mevki’inde îrâd ederler.