اَلْبَسْطُ [el-best] (bâ’nın fethi ve sîn’in sükûnuyla) Açıp dağıtmak neşr ma’nâsına ve sâd’la dahi lügattır. Ve بَسْطُ عُذْرٍ [bastu 'uzr] kabûl-i 'özre de derler. Ve بَسْطٌ [best] Bir kimsenin ihtişâmın izâle kılmağa dahı derler.

اَلْبِسْطُ [el-bist] (bâ’nın kesri ve sîn’in sükûnuyla) Şol nâkadır ki velediyle bir yerde hâlî konup anasından men’ olunmaya. Ve بَسْطٌ [best] Açık olan ele dahi derler, bî-kayd ma’nâsına; yukâlu: يَدٌ بَسْطٌ أَيْ مُطْلَقَةٌ Nitekim ‘Abdullâh kırâ’atinde “بَلْ يَدَاهُ بُسْطَانِ” (المائدة 64) vâki’ olmuştur.

اَلْبَسْطُ [el-best] (bâ’nın fethi ve sîn’in sükûnuyla) Yaymak ma’nâsınadır; yukâlu: بَسَطَ الثَّوْبَ وَالْفِرَاشَ بَسْطًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا نَشَرَه Ve bir nesneye el uzatmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: بَسَطَ إِلَيْهِ يَدَهُ إِذَا مَدَّهَا Ve şâd ve mesrûr eylemek ma’nâsına müsta’meldir ki kalb-i makbûzu mebsût eder; yukâlu: بَسَطَ فُلاَنًا إِذَا سَرَّهُ Ve bir mekân vâsi’ olmakla mekînleri sığdırıp almak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: بَسَطَ الْمَكَانُ الْقَوْمَ إِذَا وَسَّعَهُمْ ve tekûlu: هَذَا فِرَاشٌ يَبْسُطُنِي أَيْ وَاسِعٌ عَرِيضٌ لاَ يَقْبِضُنِي Ve bir adamı bir kimse üzere tafdîl ve tercîh eylemek ma’nâsınadır, gûyâ ki fazl ve meziyyette onu tevsî’ eder; tekûlu: بَسَطَ اللهُ فُلاَنًا عَلَيَّ أَيْ فَضَّلَهُ Ve bir adam bir kimsenin mecliste hayâ ve sükûnet cihetiyle olan inkıbâzını izâle ile açıp lâübâliyâne kılmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: بَسَطَ فُلاَنٌ مِنْ فُلاَنٍ إِذَا أَزَالَ مِنْهُ الْإِحْتِشَامَ Ve kabûl-i 'özr eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: بَسَطَ الْعُذْرَ إِذَا قَبِلَهُ Ve بَسْطُ الْيَدِ [bastu’l-yed] Tasallut ve istîlâdan kinâyedir; yukâlu: بُسِطَتْ يَدُهُ عَلَيْهِ عَلَى الْمَجْهُولِ إِذَا سُلِّطَ عَلَيْهِ Ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿وَالْمَلئِكَةُ بَاسِطُوا أَيْدِهِمْ﴾ أَيْ مُسَلِّطُونَ عَلَيْهِمْ ve kavluhu ta’âlâ ve: ﴿كَبَاسِطِ كَفَّيْهِ إِلَى الْمَاءِ لِيَبْلُغَ فَاهُ﴾ أَيْ كَالدَّاعِي الْمَاءَ يُومِئُ إِلَيْهِ لِيُجِيبَهُ

اَلْبِسْطُ [el-bist] (bâ’nın kesriyle) ve اَلْبُسْطُ [el-bust] (bâ’nın zammıyla) ve اَلْبُسُطُ [el-busut] (zammeteynle) Şol nâkaya ıtlâk olunur ki yavrusuyla boşlanıp büyüyünce kadar kendisinden ayırmaz olalar. Cem’i أَبْسَاطٌ [ebsât] gelir ve بُسْطٌ [bust] gelir bâ’nın zammıyla ve بِسَاطٌ [bisât] gelir bâ’nın kesriyle. Ve bâ’nın zammıyla بُسَاطٌ [busât] şâzdır.

اَلْبِسْطُ [el-bist] (bâ’nın kesriyle) ve اَلْبُسْطُ [el-bust] (bâ’nın zammıyla) ve اَلْبُسُطُ [el-busut] (zammeteynle) Şol nâkaya ıtlâk olunur ki yavrusuyla boşlanıp büyüyünce kadar kendisinden ayırmaz olalar. Cem’i أَبْسَاطٌ [ebsât] gelir ve بُسْطٌ [bust] gelir bâ’nın zammıyla ve بِسَاطٌ [bisât] gelir bâ’nın kesriyle. Ve bâ’nın zammıyla بُسَاطٌ [busât] şâzdır.

i. ar. Yapma, serme, döşeme, açma: مقال ايتمك بسط bast-ı makâl etmek = söz açmak; بسط مقدمات ايتمك bast-ı mukaddimât etmek = mukaddimât serd etmek; girizgâh açmak.

(a. s.) : (bkz. : büsut).

1. yayma, açma, uzun uzadıya anlatm’a. (bkz. : ityân, serd).

(a. i. bisât’ın c.) : kilimler, döşekler, minderler, keçe yaygılar.

اَلْبِسْطُ [el-bist] (bâ’nın kesriyle) ve اَلْبُسْطُ [el-bust] (bâ’nın zammıyla) ve اَلْبُسُطُ [el-busut] (zammeteynle) Şol nâkaya ıtlâk olunur ki yavrusuyla boşlanıp büyüyünce kadar kendisinden ayırmaz olalar. Cem’i أَبْسَاطٌ [ebsât] gelir ve بُسْطٌ [bust] gelir bâ’nın zammıyla ve بِسَاطٌ [bisât] gelir bâ’nın kesriyle. Ve bâ’nın zammıyla بُسَاطٌ [busât] şâzdır.