is. ar. 1. Insanın gördüğü ve bildiği bir işi huzûr-ı mahkemede ma‘a’l-kasem ifâde ve ikrâr etmesi, şâhitlik, güvâhî: şehâdet için mahkemeye davet olundum. 2. mc. Ikrâr, itirâf, bir işin sıhhat ve hakîkatine kâil olma: onun ilm u fazlına âlem şehâdet eder; mahabbetinizin sıdk u hulûsuna kalbim, vicdânım şehâdet eder. 3. Delâlet, alâmet-i bâhire olma: âsârı vüs‘at-ı malumatına şehâdet eder. 4. Erkân-ı islâmdan olan “اشهد ان لا اله الا ﷲ و اشهد ان محمدًا علده و رسوله eşhedü en lâ ilâhe illallâh ve eşhedü enne muhammeden abdühû ve rasûlühû” kelâm-ı şerîfi: şehâdet getirmek: kelime-i şehâdet. Bu iki cümle-i şerîfeye tesniye sîgasıyla şehâdeteyn dahi denilir. 5. Dîn-i hakk uğrunda ve i‘lâ-yı kelimetullâh yolunda fedâ-yı cân edip şehîd olma: şehâdet-i hazret-i hamza (r.a.): rütbe-i şehâdeti ihrâz etmek. 6. Gözle görülen şeyler, mer’iyyât, mâddiyât, maneviyyât mukâbili: âlem-i şehâdet.

اَلشَّهَادَةُ [eş-şehâdet] (سَعَادَةٌ [sa’âdet] vezninde) Bir nesnenin hakîkatine muttali’ olup kat’î bilmek ma’nâsınadır; yukâlu: شَهِدَ الرَّجُلُ وَشَهُدَ شَهَادَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ وَالْخَامِسِ إِذَا خَبَرَ قَطْعًا Burada خَبَرَ [habere] عَلِمَ ['alime] ma’nâsınadır. Ve gâh olur ki tahfîf için hâ’yı iskân’la شَهْدَ الرَّجُلُ derler.

Mü’ellifin Basâ’ir’de beyânına göre شُهُودٌ [şuhûd] ve شَهَادَةٌ [şehâdet] حُضُورٌ مَعَ الْمُشَاهَدَةِ ma’nâsına mevzû’dur. Ve o basar ile ve basîret ile olur ki 'ilm olacaktır. Ve ba’zen huzûr-ı mücerredde isti’mâl olunur, lâkin huzûr-ı mücerredde شُهُودٌ [şuhûd] ve huzûr ma’a’l-müşâhedede شَهَادَةٌ [şehâdet] lafzını isti’mâl evlâdır. Ve شَهَادَةٌ [şehâdet] ki şâhidlik olacaktır, basar ile yâ basîret ile müşâhede sebebiyle hâsıl olan 'ilm ve ıttılâ’dan nâşî sâdır olan kavlden 'ibârettir. Ve gâh olur ki kasem mecrâsına icrâ olunur; tekûlu: أَشْهَدُ بِاللهِ أَنَّهُ كَذَا أَيْ أَحْلِفُ Ve بِاللهِ lafzından mücerreden dahi müsta’meldir. İntehâ. Ve شَهَادَةٌ [şehâdet] Bir emri görüp yâhûd bildiği vech üzere haber vermek ma’nâsınadır ki tanıklık vermek ta’bîr olunur; yukâlu: شَهِدَ لِزَيْدٍ بِكَذَا شَهَادَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا أَدَّى مَا عِنْدَهُ مِنَ الشَّهَادَةِ Ve kavluhu ta’âlâ: ﴿شَهِدَ اللهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ﴾ الآية، أَيْ عَلِمَ اللهُ أَوْ كَتَبَ اللهُ أَوْ قَالَ اللهُ Ma’neyeyn-i ahîreyn ma’nâ-yı lâzımıdır. Ve kavlu’l-mü’ezzin: أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ أَيْ أَعْلَمُ وَأُبَيِّنُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ Ve شَهَادَةٌ [şehâdet] İsm olur, fî sebîlillâh katl olunmağa denir, ke-mâ se-yuzkeru. Ve 'Arablar “Ben yemîn ederim” diyecek yerde أَشْهَدُ بِكَذَا derler, أَحْلِفُ ma’nâsına, niteki zikr olundu.

اَلشَّهَادَةُ [eş-şehâdet] (şîn’in fethiyle) Haber-i kat’î ma’nâsına; yukâlu: شَهِدَ الرَّجُلُ عَلَى كَذَا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ Ve gâh olur ki شَهِدَ الرَّجُلُ dahi derler hâ’nın sükûnuyla, tahfîften ötürü. Ahfeş’ten böyle rivâyet olunmuş. Ve 'Arabların إِشْهَدْ بِكَذَا dedikleri إِحْلِفْ ma’nâsınadır. Ve شَهَادَةٌ [şehâdet] Şâhidlik etmeğe dahi derler; yukâlu: شَهِدَ لَهُ بِكَذَا شَهَادَةً أَيْ أَدَامَا عِنْدَهُ مِنَ الشَّهَادَةِ Ve